Runu jhunu runu jhunu re bhramara
Runu jhunu runu jhunu re bhramara l Sandim thum avagunu re bhramara ll
Charana kamala dalu re bhramara l Bhogim thum nishchhalu re bhramara ll
Sumana sugandha re bhramara l Parimala vidgathu re bhramara ll
Sowbhagya sundaru re bhramara l Bapa Rakhumadevi varu re bhramara ll
Mavuli Gnaneshwar says, “Hay! Bee! You hum - runu jhunu, runu jhunu. Shed your bad attributes. Settle at the lotus petal like feet of Vittal, my father and consort of Rakhumadevi. Enjoy the fragrance with your good heart without moving. That is your good fortune”.
Thank you for sharing the meaning of this timeless abhang. This is very moving devotional song, I can now sing it with a feel of being more close to the all eternal.
ReplyDeleteरुणुझुणु रुणुझुणु रे भ्रमरा ।
ReplyDeleteसांडीं तूं अवगुणु रे भ्रमरा ॥
प्रस्तुत अभंग हा उपदेशपर प्रकरणातील असून या अभंगामध्ये माउली श्री ज्ञानोबाराय जीवास उपदेश करतात . या अभंगात श्री माउली जीवास भ्रमराची उपमा देतात . ज्याची उपमा द्यावयाची व ज्याला उपमा द्यावयाची त्या दोघात कांही साम्य असणे आवश्यक असते .श्री माउलींच्या नवनवोन्मेषशालिनी दिव्य प्रतिभेस भुंगा व जीव यांचे साम्य दिसून येते . भुंगा हा षट्पद कीटक आहे. त्यास सहा पाय असतात . तद्वत जीवास ही सहा पाय असतात ते म्हणजे श्रोत्र , चक्षु ,त्वचा ,रसना ,घ्राण व या पाच ईंद्रियांचे अध्यक्ष असलेले पण स्वतः मात्र ईंद्रिय नसलेले मन . ज्या प्रमाणे भुंगा त्याच्या या सहा पायाच्या साहाय्याने जगामध्ये विचरतो तद्वत हा जीव सुद्धा पंच ज्ञानेंद्रिय व सहावे मन यमके साहाय्य घेऊनच विचरतो . हे साम्य लक्षी घेऊन माउली श्री ज्ञानोबाराय जीवास भ्रमराची उपमा देतात व त्यास आर्जवाने उपदेश करातात -
रुणुझुणु रुणुझुणु रे भ्रमरा ।
सांडीं तूं अवगुणु रे भ्रमरा ॥
या भ्रमरात व जीवात अजून एका साम्य आहे ते असे की भ्रमर हा सतत गुं गुं गुं गुं गुं गुं गुं .... करत असतो साहित्यीक परिभाषेत त्यास गुंजारव असे म्हटले जाते .माउली त्या गुंजारवास रुणुझुणु असे म्हणतात . ज्याप्रमाणे भुंगा हा सतत ,अथकपणे गुंजारव करत असतो त्याप्रमाणे जीवही सतत गुंजारव करत असतो . माउलींनी रुणुझुणु या पदासने विप्सा म्हणजे द्विरुक्ती केली आहे . त्याचे कारण प्रथम रुणुझुणु हे पद मी (अहमाध्यास ) व द्वितीय रुणुझुणु हे पद माझे (ममाध्यास) दर्शविणारे आहे . हा जीव जन्मापासून मृत्यू पर्यंत अथकपणे मी माझे... मी माझे..... असा सतत गुंजारव करत असतो म्हणून श्री ज्ञानराज माउली जीव रुपी भ्रमरास अत्यंत आर्जवाने सांगतात की बाबारे रुणुझुणु रुणुझुणु रे भ्रमरा । ही रुणझुणरूप अहंता व ममता हा तुझ्यामधील दोष आहे . कोणतीही गुणदोषता ही सापेक्ष असते, कधी एके ठिकाणी गुण असणारी गोष्ट दुसरे ठिकाणी दोषही असू शकतो .कारण दोषाची व्याख्या कार्यविघातको दोषः अशी केली आहे . जो कार्यास विघातक असतो त्यास दोष म्हणावे अशी केली आहे . योग्य अहंता व ममता हे दोघे व्यवहारात कधी गुण असू शकतात . पण आध्यात्मात परमात्मप्राप्तीसाठी अहंता व ममता हे प्रतिबंधक ,विघातक असल्याने दोष आहेत म्हणून माउली त्या अहंतेस व ममतेस अवगुण असे सांबोधतात . व जीवरुपी भ्रमरास हे अहंता व ममतारुपी अवगुण परित्यागाविषयी अत्यंत लडिवाळपणाने सांगतात की सांडीं तूं अवगुणु रे भ्रमरा ॥ हे जीवा मी माझे .... मी माझे रूपी रुणझुण ही आत्मप्राप्तीसाठी प्रतिबंधक असल्याने या रुणझुण रूपी अवगुणांचा तू परित्याग कर ....